leesfeest & leerkracht
De pagina 'Leerkracht' van Leesfeest biedt waardevolle tips en voorbeelden om de intrinsieke leesmotivatie te vergroten en daarbij een rijke leesomgeving te creëren in de klas. Hier vind je inspiratie om de leesmotivatie en daarmee het leesplezier van leerlingen te stimuleren. Vergeet de handige downloads onderaan de pagina niet te bekijken!
De pagina is gebaseerd op literaire bronnen. Zie voor verdere toelichting de pagina 'verantwoording'.
Het creëren van een Rijke leesomgeving
zes bouwstenen voor een rijke leesomgeving in het kort:
Rijke leesomgeving
Een leerkracht kan met de inrichting van een lokaal veel bijdragen aan een rijke leesomgeving: uitnodigende posters, decoratie, rijk boekenaanbod, boekpromoties, leesactiviteiten in de klas en een knus leeshoekje. Een leeshoekje in de klas zou TOP zijn! Dit is dan ook één van de zes bouwstenen voor een rijke leesomgeving. Meer over deze bouwstenen is aan de linkerzijde terug te lezen.
Mocht de ruimte zich daar niet voor lenen, of wil je de leeshoek nog meer aankleden, dan zijn hier wat tips! Zo kan er gedaan worden aan "mystery boeken". Dit zijn simpelweg ingepakte boeken. Op het inpakpapier kan het genre geschreven worden, of steekwoorden passend bij het boek. Ook kan aan leerlingen gevraagd worden of zij een kussentje van thuis meenemen, zodat zij toch lekker op hun stoel kunnen zitten. Daarnaast kan zaklamplezen, of lezen in een creatieve houding ook het lezen wat knusser maken, wanneer er geen ruimte is voor een leeshoek.
Naast een fysieke leesomgeving bevat een rijke leesomgeving een gevarieerd boekenaanbod. Een abonnement op de bibliotheek zou van toegevoegde waarde zijn op een school! Tevens is een abonnement op de bibliotheek ook aan te raden aan ouders, aangezien kinderen t/m 17 jaar gratis lid kunnen worden van de bibliotheek.
Intrinsieke leesmotivatie
Motivatie houdt in dat er een bepaalde reden is waarom iemand iets doet. Dit kan voor ieder mens anders zijn. Het nemen van een besluit en het daadwerkelijk uitvoeren van het besluit is nauw met elkaar verbonden, maar toch verschillend. Motivatie speelt hierin een rol. Motivatie, de beweegreden, is bepalend voor de uiteindelijke actie (Van den Eijnden, 2021). Motivatie op het gebied van lezen is gebaseerd op redenen of omstandigheden die bepalen of het kind wel of niet leest (Eskes, 2022).
Die redenen en omstandigheden heb jij als leerkracht in handen. Pak deze kans met beide handen aan en motiveer de kinderen tot lezen!
Hoe je dat doet? Probeer een rijke leesomgeving te creëren in de klas, maak gebruik van leesbevordering en leesactiviteiten en blijf zelf gemotiveerd. Daarnaast kan een overleg met het schoolteam van toegevoegde waarde zijn. Wat vinden jullie als school belangrijk? Kunnen leerkrachten elkaar inspireren?
Betreft de bouwstenen van een rijke leesomgeving kan meer gelezen worden aan de linkerzijde van deze pagina.
Verder zijn op deze pagina nog voorleestips, aan te raden bronnen en bruikbare downloads terug te vinden.
Leesactiviteiten en leesbevordering
voor in de klas
Leesslinger
Deze activiteit heeft meerdere doelen:
- Het onderhouden van de leesvaardigheid.
- Het vergroten van het leesplezier van leerlingen.
- Kinderen bewust maken van wat zij hebben gelezen.
De activiteit houdt in dat de kinderen eerst 15/30 minuten lezen, waarna vervolgens in een vlaggetje getekend wordt wat er is gelezen. De vlaggetjes kunnen eventueel worden opgehangen in de klas, om de boeken te promoten. Dan wordt het een leesfeestje!
De leesslinger is terug te vinden bij "downloads" onderaan de pagina.
Leesbus/grabbelton
Door zelf in gesprek te zijn geweest met leerlingen, is dit idee ontstaan.
De leerlingen hebben aangegeven graag inspraak te hebben in het boekenaanbod in de klas. Als leerkracht zou je ervoor kunnen kiezen om een "Leesbus" of grabbelton in de klas te zetten. Wanneer kinderen graag een bepaald boek willen lezen, kunnen zij dit opschrijven en in deze Leesbus of grabbelton doen. De leerkracht kan ervoor kiezen om deze boeken dan bij de bibliotheek te lenen. Ook kan de klas stemmen welke van de titels bij de bibliotheek geleend moeten worden.
Boekpromoties
Het promoten van boeken kan kinderen enorm helpen bij het kiezen van een boek! Daarnaast maken zij kennis met verschillende soorten boeken. Als leerkracht kun je klassikaal een boek promoten. Dit door bijvoorbeeld een les te starten of te eindigen met een boek. Het boek "De wereld in z'n flatje" geschreven door Erik van Os, bevat allerlei gedichten omtrent wereldoriëntatie. Perfect voor een lesje geschiedenis, aardrijkskunde of biologie! Verder kan een klassiek leesboek natuurlijk ook gepromoot worden voor de klas. Reken maar dat er altijd kinderen zijn die het boek graag willen lezen!
Daarnaast kunnen leerkrachten ook een "Bookflix" maken in de klas. Een poster of wand met allerlei tips voor boeken binnen een genre. Inspiratie kun je vinden op de pagina "Bookflix".
Tot slot kunnen boeken een belangrijke rol spelen in een klassengesprek. Het prentenboek "Het grote gevoelenshotel" van Lidia Brankovic kan interessante gesprekken opleveren. Het boek "De jongen met de negen wensen" van Helen Rutter bevat onderdelen waarin gepest wordt. Dit kan ook aanleiding tot een gesprek zijn. Het is de kunst hierin om te kijken welk boek passend is voor de klas en het doel van het gesprek.
Extra tip: op de website van "Juf Larissa" is er ook een vlaggenlijn van boekenkaften terug te vinden. Ideaal om weer een feestje te maken van het lezen!
Boekenkring/Boekendate
Kinderen kunnen zelf ook doen aan boekpromotie. Deze activiteiten hebben dit dan ook als doel: kinderen elkaar laten enthousiasmeren over een boek.
De kring werkt als volgt:
De kinderen zitten met hun (favoriete) leesboek op een stoel in een kring. Vervolgens staan de kinderen op en lopen rond de kring totdat de leerkracht een teken van stoppen geeft. De kinderen staan nu bij een nieuwe stoel met een nieuw boek. Dit boek gaan zij eventjes bekijken en lezen! Als leerkracht kan je de tijdsindicatie zelf bepalen. Op deze manier maken de kinderen kennis met nieuwe boeken.
De activiteit "Boekendate" werkt ongeveer hetzelfde. Kinderen maken kennis met nieuwe boeken en noteren hun mening hiervan op het werkblad.
Het werkblad is terug te vinden onderaan de pagina bij "downloads".
Tutor en duo lezen
Tutor en duo lezen, beide vormen van samen lezen, stimuleert kinderen om actief te zijn. Samen hebben zij verantwoordelijkheid over het leesproces. Bovendien kunnen kinderen met elkaar in gesprek gaan over het boek. Dit creëert een gevoel van verbondenheid (Eskes, 2022; Van Dalen, 2020).
In de downloads is het boek "Mees Kees op kamp" van Mirjam Oldenhave toegevoegd. Dit boek is in-gescand en kan worden uitgeprint voor de hele klas. Ook zijn werkvormen als theaterlezen aan te raden voor het stimuleren van verbondenheid in de klas.
Verder zijn posters betreft het duo-lezen van Marita Eskes toegevoegd aan de lijst met downloads.
Ouders betrekken
Ook ouders kunnen een grote invloed hebben op de leesmotivatie van een kind. De leerkrachten kunnen de ouders en het kind motiveren door bijvoorbeeld de kinderen uit te dagen met een "Leesbingo" of "Lees-challenge".
Ook kunnen ouders op de hoogte worden gesteld van een leesles, het tutorlezen of boekentips. Daarnaast zou de school ouders kunnen inlichten over het voorlezen en bijvoorbeeld een "voorleesmiddag" met ouders in kunnen plannen.
De Leesbingo en Lees-challenge zijn onderaan de pagina terug te vinden bij "downloads".
voorleestips
Dagelijks voorlezen zorgt voor een overdracht van boekenliefde. Kuypers (2018) licht het belang van voorlezen verder toe. Zo komen kinderen in aanraking met boeken, onderwerpen of thema’s waar zij zelf wellicht niet voor zouden kiezen. Zij leren zich dan ook inleven in andere situaties, wat goed is voor hun sociale ontwikkeling. Boeken geven kinderen inzicht in de wereld om hen heen. Wanneer een leerkracht goed voorleest, kunnen kinderen volgens Eskes (2022) opgaan in het verhaal en zich inleven, ontspannen en fantasie ervaren. Op deze manier kan iedere leerling plezier ervaren bij een boek. Ontdek de voorleestips in de volgende alinea's!
Leesboeken:
- Marietje Appelgat en haar vieze vrienden - Lydia Rood
- Sjakie en de chocoladefabriek - Roald Dahl
- Wolvenweer - Simon van der Geest
- De Gemeneriken - Jeroen van Berckum
- De verschrikkelijke badmeester - Joshua Douglas
- Misjka - Edward van de Vendel & Anoush Elman
Korte verhalen:
- De avonturen van de dappere Ridster - Janneke Schotveld (er is ook een Sinterklaasvariant)
- De Reuzenpoffer en andere verhalen - Tosca Menten
- Vandaag houd ik mijn spreekbeurt over de anaconda - Bibi Dumon Tak & Annemarie van Haeringen
- Een slijmzoen voor je oma - Matthijs Meeuwsen
- Er was misschien eens.. - Kamiel de Bruyne & Yarne Daeren
- Feit of fake dieren - Izzi Howell (hier zijn meerdere varianten op, zoals "Feit of fake, menselijk lichaam, sport, planeet aarde of geschiedenis").
- Bijzondere beesten en doodgewone dieren - Bibi Dumon Tak
- De wereld in z'n flatje - Erik van Os (dichtenbundel)
Prentenboeken:
- Het grote gevoelenshotel - Lidia Brankovic (leuk voor een klassikaal gesprek over gevoelens)
- Ergens in de sneeuw - Linde Faas (thema kerst)
Op de pagina "Bookflix" zijn nog een aantal boeken aangegeven die aan te raden zijn om voor te lezen.
Boekentips en bronnen voor de leerkracht
Wanneer je als leerkracht meer wilt weten over intrinsieke leesmotivatie, lessen leesvaardigheid, leesbevordering, begrijpend lezen en leesattitude, bekijk dan de volgende boeken: "Begrijpend lezen in een doorlopende lijn & Technisch lezen in een doorlopende lijn", geschreven door Marita Eskes.
Het boek "Rekenen voor je leven" geschreven door Edward van de Vendel & Ionica Smeets, geeft dagelijkse situaties weer waarin kinderen zichzelf bepaalde rekenkundige dingen afvragen.
Een voorbeeld hiervan is de vraag "hoeveel tranen kunnen er in een badkuip?". Dit nodigt uiteindelijk uit tot rekenen op een andere manier dan dat kinderen gewend zijn. Verder kun je als leerkracht zeker nog inspiratie op doen op de socials. Zo staat Instagram vol met handige tips en inspirende accounts. Accounts als @Leesbevorderingindeklas, @Wijsmettaal, @Boekwijzer, @Naomismits.official of @leesknokploeg geven prachtige boekentips!
Ook op websites als Leesbevordering in de klas - boekrecensies en lestips kunnen leerkrachten veel inspiratie opdoen! Zo zijn op die website tiplijsten te vinden en daarbij ook lesideeën passend bij een boek. Een andere goede tip is de website Home - Juffrouw Femke ! Hier zijn veel activiteiten voor in de klas terug te vinden betreft leesbevordering.
Kleine dingen maken een groot verschil
Het rekening houden met de basisbehoeften in het leesonderwijs is belangrijk voor de intrinsieke leesmotivatie van een kind. Van den Eijnden (2021) verwijst naar Ryan en Deci (2000) betreft intrinsieke motivatie. Dit hangt samen met de basisbehoeften autonomie, competentie en verbondenheid. De basisbehoeften kunnen verwerkt worden in het leesonderwijs door bijvoorbeeld het theaterlezen (verbondenheid), het zelf uitkiezen van een boek (autonomie), of het aanraden van een boek aan leerlingen (competentie). Kleine dingen kunnen hierin een groot verschil maken!
Hieronder bij "downloads" is een kijkwijzer toegevoegd. Deze is samengesteld met behulp van verschillende bronnen. De kijkwijzer kan ingezet worden om te kijken of in de klassen sprake is van de stimulatie in basisbehoeften en leesbevordering.
Verder kan deze website ingezet worden om de basisbehoeften te stimuleren. De pagina "Kies een boek!" en de pagina "Leerling" kunnen kinderen een competent gevoel geven. De pagina "Bookflix" kan bijdragen aan het gevoel van autonomie. De leesactiviteiten op deze pagina (Leerkracht) stimuleren de basisbehoefte verbondenheid.
